بررسی و تحلیل آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه جمهوری اسلامی ایران از منظر غافلگیری نظامی امنیتی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم دفاعی راهبردی دانشگاه عالی دفاع ملی

2 دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه عالی دفاع ملی

3 دانشیار علوم دفاعی راهبردی دانشگاه عالی دفاع ملی

4 دانشجوی دکتری امنیت سایبری دانشگاه عالی دفاع ملی

چکیده

غافلگیری به دلیل اهمیت فراوان آن یکی از اصول مهم صحنه‌ جنگ به شمار می‌رود. پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، قدرت اعتقادی و تفکر اسلام پایه در نگاه به جهان و نظام حکومتی این پدیده، باعث احساس خطر جدی رژیم‌های استعماری و استبدادی گردید تا آنجا که برای مقابله با این حرکت سیاسی مردمی، همه گونه برنامه براندازانه و خرابکارانه موردتوجه قرار گرفت. یکی از این اقدامات؛ حمله ددمنشانه عراق و تحمیل جنگ تمام‌عیار علیه جمهوری اسلامی ایران بود. با توجه به واقعیت جنگ و خسارات و صدمات آن، این مقاله به دنبال پاسخ عالمانه به این سؤال اصلی است: که "آیا ج.ا.ایران در آغاز حمله عراق دچار غافلگیری شد؟" در صورت تأیید غافلگیری ج.ا ایران در شروع جنگ تحمیلی، سؤالات فرعی مطرح می‌گردد: 1- علل و عوامل غافلگیری ایران در شروع جنگ چه بود‌ه‌اند؟
2- راه‌کارهای پیشگیری از غافلگیری نظامی- امنیتی از منظر ساختار، رفتار و زمینه در آینده کدام‌اند؟
این پژوهش در زمره تحقیقات کاربردی توسعه‌ای بوده و از ترکیب داده‌های کمی و کیفی شامل مصاحبه و پرسشنامه باز و بسته استفاده‌شده و روش تحقیق آن آمیخته (توصیفی – تحلیلی) است. قلمرو این پژوهش ازلحاظ زمانی از ابتدای انقلاب اسلامی تاکنون و ازلحاظ مکانی حوزه قلمرو نفوذ انقلاب اسلامی و ازلحاظ موضوعی ارائه راهکار پیشگیری از غافلگیری نظامی امنیتی است. به‌منظور پاسخ‌گویی به سؤالات پژوهش، ضمن مطالعه اسناد بالادستی،9 مؤلفه و 60 گویه در حوزه غافلگیری احصاء گردید و در قالب سه پرسشنامه و برگزاری هیئت‌های اندیشه‌ورز نظرات خبرگان امر اخذ گردید و معین شد که جمهوری اسلامی ایران در ابتدای جنگ دچار غافلگیری در سطح راهبردی شده است. در ادامه علل و عوامل غافلگیری موردبررسی قرارگرفته به روش AHP رتبه‌بندی و درنهایت برای رفع ضعف‌ها و علل غافلگیری، راهکارهای ساختاری، رفتاری و زمینه‌ای برمبنای مدل سه‌شاخه‌ای ارائه‌شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating and Analyzing the Beginning of Iraq's Imposed War on the Islamic Republic of Iran from the Perspective of Military Security Surprise

نویسندگان [English]

  • K Eghbali 1
  • Gh Rashid 2
  • A.A Pourshab 3
  • M Rafiee 4
  • M Sameti 1
1 PhD student in Strategic Defense Sciences, Higher National Defense University
2 Associate Professor of Political Geography, Higher National Defense University
3 Associate Professor of Strategic Defense Sciences, Higher National Defense University
4 PhD Student in Cyber Security, Higher National Defense University
چکیده [English]

Surprise, because of its importance, is one of the most important principles of the war scene. After the victory of the Islamic Revolution in Iran, the fundamental Islamic beliefs and thinking of the world and the state of this phenomenon gave rise to a serious danger of colonial and despotic regimes so far as to counter this popular political movement, all subversive and It was subversive. One of these was the brutal attack on Iraq and the imposition of a full-scale war against the Islamic Republic of Iran. Given the reality of the war and its damage, this article seeks to answer wisely the key question: "Did Iran get a surprise at the start of the Iraqi invasion?" If Iran's surprise at the start of the imposed war is confirmed, the following questions arise: 1- What were the causes and factors of Iran's surprise at the start of the war? 2. What are the strategies for preventing military-security surprise in terms of structure, behavior and context in the future?
This research is one of the developmental applied researches and the combination of quantitative and qualitative data including interview and open-ended questionnaire and its research method is mixed (descriptive-analytical). The scope of this research has been from the point of view of the Islamic Revolution in the area of influence of the Islamic Revolution since the beginning of the Islamic Revolution up to now, and from the point of view of providing them with a preventive strategy of military surprise. In order to answer the research questions, while studying the upstream documents, 9 components and 60 items were collected in the field of surprise. It was obtained through three questionnaires and holding opinions of experts. Then, the causes and factors of surprise are investigated by AHP method. Finally, structural, behavioral and contextual solutions based on triplicate model are presented to eliminate the weaknesses and causes of surprise

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imposed warfare
  • Military security Surprise
  • Prevention

مراجع

  • فهرست منابع

    • "قرآن کریم"، ترجمه مکارم شیرازی، ناصر، (1373)، نشر دارالقرآن الکریم، دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی، قم 
    • امام خمینی (رحمت ا... علیه)، "صحیفه نور"، تهران، دفتر حفظ و نشر آثار امام (رحمت ا... علیه).
    • امام خامنه‌ای (مدظله­العالی)، "مجموعه بیانات"، قابل‌دسترسی در:Khamenei.ir

    الف- منابع فارسی:

    • حسن‌لو، خسرو (1393)، "تدوین نظریه دفاع هوشمند در نظام دفاعی ج.ا.ایران"، رساله دکتری، دانشگاه عالی دفاع ملی
    • دهخدا، علی‌اکبر (1390)، "لغت‌نامه (فرهنگ متوسط)"، انتشارات دانشگاه تهران
    • رستمی، محمود (1386)، "فرهنگ واژه‌های نظامی"، تهران، انتشارات ایران سبز
    • رشید، غلامعلی (1383)، "دفاعی: بازدارندگی و تهدیدات فرا روی ج.ا.ایران"، مجله مطالعات دفاعی استراتژیک، پاییز، شماره 20، صص 30-7
    • کالینز، جان. ­ام، (1383)، "استراتژی بزرگ- اصول و رویه­ها"، تهران، چاپ سوم، مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه
    • کردزمن، آنتونی و واگنر، آبراهام‌آر (1391)، "درس‌های جنگ مدرن: جنگ ایران و عراق"، ترجمه حسین یکتا، انتشارات مرز و بوم، چاپ اول، تهران
    • کریمی، حمید (1391)، "تبیین الگوی بازدارندگی همه­جانبه دفاعی ج.ا.ا. در مقابل تهدیدات ناهمطراز"، رساله دکتری، دانشگاه عالی دفاع ملی
    • گزیده اسناد عملیات والفجر ۸ (۱۳۸۱)، "غافلگیری دشمن در عملیات والفجر 8"، فصلنامه نگین ایران، دوره 1، شماره 3، زمستان، صص 148-146
    • مراد پیری، هادی (1389)، "تبیین عوامل مؤثر در انتخاب صحنه­های عملیات در طول دفاع مقدس و کاربرد آن در جنگ آینده"، رساله دکتری، دانشگاه عالی دفاع ملی
    • میرزایی اهرنجانی، حسن (1381)، "طرح تفصیلی گسترش افقی نو در شناخت و آسیب‌شناسی سازمان‌های عمومی و دولتی ایران (آب منطقه‌ای غرب)"، مرکز پژوهش‌های کاربردی دانشکده مدیریت دانشگاه تهران
    • والتر، لاکوئر (1381)، "جهان اسرار: کاربرد و حدود اطلاعات"، مترجم معاونت پژوهشی دانشکده اطلاعات، تهران
    • ‏ویلی، بارتون (1389)، "فریب و غافلگیری در جنگ"، مترجمین: داود رمضانی تکلیمی و بهزاد ناجی، تهران، مرکز آموزشی و پژوهشی شهید سپهبد صیاد شیرازی

    ب- منابع انگلیسی:

    • Davis, Eric (2005). Memories of state: politics, history, and collective identity in modern Iraq. London: University of California Press. ISBN ISBN 0-520-23545-2
    • Fayazmanesh, Sasan (2008). The United States and Iran: sanctions, wars and the policy of dual containment. New York: Taylor & Francis. ISBN 0-415-77396-2
    • Lee Wai Keong, Christopher (1998). "Strategic Surprise". Journal of Singapore Armed Forces, Journal V24 N3, Jul-Sep 1998
    • Krishnadas, Devadas (2005). "Imagining Surprise: Locating the Casuality of Strategic Surprise". The Fletcher School, Tufts University.
    • Rajaee, Farhang (1993). The Iran-Iraq war: the politics of aggression. Gainesville: The University of Florida. ISBN 0-8130-1176-0
    • Saskia M. Gieling, “IRAQ vii. IRAN-IRAQ WAR,” Encyclopaedia Iranica, Online Edition,December 15, 2006, available at http://www.iranicaonline.org/articles/iraq-vii-iran-iraq-war
    • Schwartz, Peter and Randall, Dough (2007). "Ahead of the Curve: Anticipating Strategic Surprise", Blindeside: How To Anticipate Forcing Events and Wild Cards in Global Politics. Brookings Institution Press.
    • Silianos Vidalis and Andrew Blyth, Understanding and Developing a Threat Assessment Methodology. School of Computing, University of Glamorgan.
مطالعات دفاعی استراتژیک
دوره 19، شماره 85 - شماره پیاپی 85
سال نوزدهم، شماره 85، پاییز 1400
مهر 1400
صفحه 247-270

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار